26 jun 2012
Bestuurders beslissen steeds vaker over ict,
maar zijn daarbij afhankelijk van de input van
de eigen ict-afdeling.
Bestuurders moeten steeds vaker beslissingen nemen waarbij
ict een belangrijke rol speelt. Dat kan een fusie of reorganisatie
zijn, maar bijvoorbeeld ook de invoering van Het Nieuwe Werken,
of de vraag hoe sociale media nu écht strategisch benut kunnen
worden voor de business. Ict wordt kortom steeds belangrijker,
en de impact ervan steeds groter. Wie daarover beslist, moet dus
goed weten waar hij of zij het over heeft.
Toch hebben veel bestuurders nog altijd een flinke ‘blinde vlek’ op
het gebied van ict. “Ze weten bijvoorbeeld niet wat er technisch
mogelijk is of wat een nieuwe tool voor hun organisatie betekent”,
meent Bob Vos, directeur van ictdienstverlener Switch.
En dan kun je tegenwoordig moeilijk succesvol zijn, vindt ook
Michel Vreedeveld, die als partner van Deloitte bedrijven adviseert
over het benutten van technologie. “Aan de bestuurstafel moet
voldoende kennis over ict aanwezig zijn om goed beslissingen te
nemen en te zorgen dat het ook echt zorgt voor waardecreatie.”
Eenoog is koning
Dat het anders verschrikkelijk mis kan gaan, blijkt uit een aantal
grote mislukte ict-projecten bij (semi)overheden, zoals
Rijkswaterstaat, UWV, Belastingdienst en heel recent nog de politie.
Maar ook de ict-verspilling bij het bedrijfsleven loopt in de miljarden.
En dat terwijl automatisering juist zou moeten zorgen voor meer
efficiency. Volgens de specialisten van Deloitte en Switch ontstaan
de missers niet zozeer doordat organisaties ict-kennis ontberen,
maar doordat deze niet op het juiste niveau benut wordt.
De werkrelatie tussen bestuurders en de technici van de ict-afdeling
is van oudsher moeilijk. Veel technici zijn ‘onvoldoende bedrijfskundig’,
terwijl bestuurders volgens hen juist weer ‘te makkelijk denken’ over
wat ict allemaal kan oplossen.
Hun blinde vlek maakt bestuurders ook extra afhankelijk van de kennis
van ict’ers. “Als je niet oppast, is het alsof je als bestuurder met de
kalkoen over het kerstmenu staat te praten”, schetst Vos.
“Dat geldt zeker bij reorganisaties of als het gaat over het outsourcen
van ict. Ik ken organisaties die meer dan gehalveerd zijn, terwijl de ict’ers
zijn blijven zitten omdat de directie niet goed kon beoordelen of zij eruit
kunnen of niet. Die afhankelijkheid speelt ook bij de inzet van nieuwe
technologie. De ict’er moet er maar net voor openstaan en er kennis
van hebben. In het land der blinden is eenoog al snel koning.
Zeker bij het MKB blijven daardoor veel mogelijkheden liggen, terwijl een
directeur zich al snel laat afleiden door ‘spiegeltjes en kraaltjes’, zoals
die mooie iPad op zijn bureau.”
Beslissen op onderbuikgevoel
Door de groeiende behoefte aan actuele en kwalitatief goede informatie
is business intelligence (BI) een onderwerp op veel directietafels.
Toch heeft driekwart van de zakelijke beslissers in Nederland naar eigen
zeggen onvoldoende toegang tot actuele en correcte bedrijfsgegevens.
Dat bleek uit internationaal onderzoek van Vanson Bourne, uitgevoerd in
opdracht van Information Builders, waarvoor 700 senior IT-beslissers zijn
ondervraagd in de Verenigde Staten, Australië en veel Europese landen,
waaronder Nederland. Hoewel ze in overgrote meerderheid BI als (zeer)
belangrijk aanduiden, bleek 69 procent van de geënquêteerden de eigen
bedrijfsdata niet betrouwbaar te vinden. Ook geeft de meerderheid van
de ondervraagde organisaties toe dat hun datasystemen voor
medewerkers niet makkelijk toegankelijk zijn.
De afhankelijkheid van ict-kennis is zeer herkenbaar voor iemand als
Lieske Oostenbrink, manager bedrijfsvoering van de 400 medewerkers
tellende Raster Groep in Deventer. De eigen ict-afdeling van deze organi-
satie voor welzijn en kinderopvang is relatief klein en ondersteunt alleen
de kernactiviteiten op het gebied van kinderopvang en welzijn, vertelt
Oostenbrink. “Wij hebben de afhankelijkheid ondervangen door de tech-
nische zorg voor ons netwerk bewust uit te besteden en bij ict-beslis-
singen steeds een externe ict-adviseur in te schakelen. Wij vinden dat
belangrijk omdat deze besluiten van groot strategisch belang zijn.
Het is essentieel dat ict-besluiten goed uitpakken, zodat ze medewer-
kers optimaal kunnen ondersteunen bij hun werk.”
Steeds vaker nemen ict-specialisten ook als ‘bedrijfskundig expert’ plaats
in de boardroom of aan de directietafel. Deze CIO (Chief Information Officer)
is zelf echter meestal nog volop bezig met zijn eigen ontwikkel- en emanci-
patieproces. Vreedeveld van Deloitte: “De CIO heeft een belangrijke taak
in het overbrengen van het ict-belang op zijn medebestuurders en hen
mee te nemen in nieuwe ontwikkelingen. De meerwaarde van IT als busi-
nessdriver wordt zelden onderkend. Om organisatiedoelstellingen te ver-
talen in succesvol ict-beleid is een juiste mix van technische kennis en busi-
nessleiderschap essentieel. Grote IT-projecten worden tot nu toe te vaak
vanuit ict-afdelingen ontwikkeld. Daarmee blijft het te veel een ‘feestje’
van de techneuten.”
Glazen plafond
Veel CIO’s en IT-managers ambiëren zelf ook een bredere rol als hoogste
baas van hun bedrijf. Voor 96 procent blijft dit tot op heden een droom,
bleek eind 2011 uit wereldwijd onderzoek van softwaregigant
CA Technologies. De wil is er, maar andere bestuurders maken tot op heden
meer kans om door te stromen naar de ceo-positie. Met de opmars, ont-
wikkeling en veranderende rol van de CIO zal het percentage dat door-
stroomt tot ceo zeker groeien, verwacht Vreedeveld. “Zij worden nog meer
ondernemer en nog breder bedrijfskundig georiënteerd. Een ontwikkeling
die vergelijkbaar is met de huidige positie van de cfo.”
Om door hun ‘glazen plafond’ te breken, moeten CIO’s ook nog wel een
aantal stappen zetten, stelt voormalig CIO Wouter Haasloop Werner.
Begonnen als ict-manager werd hij later CIO bij waterbedrijf Vitens en
retailconcern Maxeda. Tegenwoordig wordt hij als interim manager in-
gehuurd om bedrijfskundige ict-kennis aan bestuurstafels toe te voegen.
“Bestuurders voelen de urgentie van ict vaak wel, maar hebben op dit
gebied vaak nog een flink hiaat in hun expertise. De mogelijkheden van
ict worden nog te vaak overschat en de complexiteit en de risico’s voor
de organisatie juist onderschat.”
Bedrijven moeten ict-buddies zoeken
Elke dag verliezen Nederlandse werknemers 8 procent van hun werktijd
door slecht functionerende ict en hun eigen gebrekkige digitale vaardig-
heden. Omgerekend betekent dat een financiële strop van 19 miljard
euro per jaar, blijkt uit onderzoek van de Universiteit Twente.
De onderzoekers - dr. ing. Alexander van Deursen en prof. dr. Jan van Dijk
- vinden de uitkomsten ‘schokkend’ vanwege de omvang van het producti-
viteitsverlies en omdat leidinggevenden en werknemers zich hiervan
nauwelijks bewust zijn. “Computers en internet bieden veel voordeel bij
het werk van de meeste Nederlanders. Maar de tijd die ze bij het gebruik
van ict iedere dag verliezen, is te groot”, aldus Van Deursen.
De onderzoekers pleitten dan ook voor meer ict-scholing en het introdu-
ceren van collega’s als ‘ict-buddies’. Daarnaast zien ze een brede rol
weggelegd voor helpdesks die nu vaak uitsluitend naar de technische
kant van een probleem kijken, maar die ook zouden kunnen adviseren
over meer inhoudelijke zaken. “Met 1 procent minder tijdsverlies worden
al enorme bedragen bespaard”, aldus Van Deursen.
Klassieke rol
Ook de bescheidenheid die hoort bij de traditioneel ‘ondersteunende’
ict-rol zal de CIO met ambitie moeten loslaten om zijn claim to fame te
maken. “De vraag is volgens mij niet of de CIO de ceo-rol kán vervullen,
maar of hij deze carrièrestap daadwerkelijk gaat claimen. Dat is niet voor
elke IT-manager weggelegd. De klassieke carrière in IT is nog steeds
vanuit de techniek omhoog. Dat levert IT-managers op die lang niet
allemaal CIO’s met boardpotentieel zijn. De vooruitzichten voor die rol
op langere termijn zijn ook helemaal niet zo positief. De uitstroom van
hoog opgeleide bedrijfskundigen met een IT-perspectief is nog niet groot.
Ondertussen ontwikkelen andere disciplines zich wel in hoog tempo.
Als zij de CIO’S voorbijstreven en ict er steeds meer ‘integraal bij doen’,
dreigt juist eerder de terugval in de oude technische rol als ict-manager.
De komende jaren moet blijken wat het wordt.”
Maandelijkse verspilling: 500 miljard
Mislukte IT-projecten zijn goed voor een wereldwijde schadepost van
zo’n 500 miljard dollar. Per maand, wel te verstaan. Tot die slotsom komt
publicist en CTO (Chief Technology Officer) Roger Sessions in het witboek
The IT Complexity Crisis, dat eind 2009 verscheen. Om critici voor te zijn,
gaf hij op voorhand aan dat zijn (zeer complexe) berekening er 10 tot 20
procent naast kan zitten. Het gaat volgens Sessions ook niet om ‘de
exacte omvang’, maar om ‘de gigantische omvang’. In zijn witboek
beschreef hij processen om de complexiteit van ict in organisaties te
verminderen. Hiervoor zet hij zich ook in als oprichter van het Consortium
for Untangling Enterprise Complexity (CUEC).
|
|
|
MT Eric Hoogeweg
Index
