Hoe IT het leven van de CFO verandert
16-01-2014
Voor financieel directeurs is de wereld complexer geworden. Dat is voor een groot deel te wijten aan IT, vertelt prof. dr. Fred van Eenennaam, professor of strategy en een van de leiders van het Erasmus Universiteit-programma 'The New CFO'.
The New CFO behandelt sinds 2012 elk jaar van januari tot en met november dilemma's waar CFO's in dit hedendaagse tijdperk mee te maken hebben. Cases die zich bij bedrijven met een omzet tussen de 50 miljoen en 10 miljard euro regelmatig in de directiekamer afspelen, passeren maandelijks de revue op de universiteitslocatie in Rotterdam. De Erasmus Universiteit baseert zijn lesstof op publicaties van gelouterde instituten als Harvard en krijgt advies van gepokte en gemazelde CFO's als Cees van Rijn (ex-Nutreco) en Pieter Verboom (RFS Holland Holding).
"Elk jaar werken we 10 procent van het programma bij, op basis van desk research en eigen onderzoek onder de beroepsgroep", vertelt Van Eenennaam. "CFO's die behoefte hebben aan wat bijspijkerwerk volgen hier een of meerdere modules, of het volledige programma. Het loopt goed, gemiddeld beoordelen de deelnemers het programma met een 8. En dat is voor CFO's aan de hoge kant", knipoogt hij met de glimlach van een Gerrit Zalm.
Strategischer
Van Eenennaam haast zich te zeggen dat de rol van de CFO niet alleen sterk verandert door IT: zo heeft de verscherpte regelgeving naar aanleiding van de boekhoudschandalen zijn impact gehad, laat de invloed van de Europapolitiek sporen achter en zorgen pensioenzaken voor kopzorgen. In de tussentijd is de afdeling finance langzaam uit de kinderschoenen gestapt.
"De CFO en z'n team van controllers zijn niet alleen meer met de jaarrekening bezig, maar zijn in veel gevallen ook een strategisch partner van de CEO geworden", zegt hij. "Ze sparren wekelijks met de RvC en worden net als de CEO verantwoordelijk gehouden voor beslissingen die de onderneming moeten laten groeien."
Op meer borden schaken
Het nieuwe takenpakket van de CFO is echter door de digitalisering nog uitdagender. Ten eerste loopt hij op strategisch vlak tegen veel vraagstukken aan. "Vóór deze eeuw was de strategie dat je je op een sector focust en deze volledig benut", zegt de professor. "Je voegt daar dan de juiste visie, missie en product- en marktcombinaties aan toe. Zeg maar Coca-Cola. Niks mis mee als je dat klaar speelt."
"Maar nu hanteren beursbedrijven ook online verdienmodellen, die de identiteit van hun merk complexer maken. Denk bijvoorbeeld aan Ahold die slim Bol.com opkoopt. Tevens wordt het hele spel internationaler én lokaler. Dus niet zoiets van 'We moeten nu ook naar China toe.' Nee, dáár, rechtsachter in dat businesspark in Shanghai, dáár moeten we zijn."
Interne aanpassingen
Intern zorgen online ontwikkelingen, die razendsnel veranderen, ook voor nieuwe dilemma's. Zo buigt de CFO zich over de vraag of het bedrijf voor in- of outsourcing moet kiezen, in hoeverre de onderneming wel of niet iets met big data moet doen en welk beleid rond sociale media gewenst is.
"Vroeger zou dat niet allemaal bij een CFO in zijn portefeuille zitten, nu wel", weet Van Eenennaam. "En dat is erg lastig. Als iets bekend is, dan is het dat je nat kan gaan op it-projecten. Die kosten altijd meer geld dan je denkt, klagen cfo's vaak. Van scrum projecten had hij bovendien vroeger nooit gehoord, nu moet hij. En wat te denken van die payroll werknemers, die formeel niet eens op zijn loonlijst staan, maar het bedrijf onderhand wel het graf in kunnen twitteren. Wat leuk allemaal!"
Als je eenmaal als CFO IT omarmt, dan kun je ook de organisatie ombouwen. Bijvoorbeeld door het middenkader aan te pakken. "De mensen in het bedrijf die controlerende taken hebben, zijn niet meer nodig", zegt hij. "Als je hun werk automatiseert, worden processen sneller en minder bureaucratisch, maar tegelijkertijd vraagt zo'n operatie van het bovenkader wel veel intelligentie en energie."
'We ain't seen nothing yet'
Het programma 'The New CFO' zal de komende jaren alleen maar relevanter worden, beweert Van Eenennaam. "Naast big data gaan ook nanotechnologie en life science veel impact hebben op de bedrijfskoers. En de dreiging van reputatieverlies zal ook alleen maar groter worden. Ook al klopt het totaal niet wat online over jouw bedrijf wordt gezegd. Er is niet à priori vertrouwen meer in wat hooggeplaatste mensen zeggen. Wat dat betreft wordt het alleen maar eenzamer aan de top de volgende jaren. Je moet dan durven impopulair te zijn en 'nee' te zeggen."
Bas van Essen  CXO.nl